Tăng đường huyết buổi sáng: Nguyên nhân và cách xử trí hiệu quả

Chỉ số đường huyết có thể tăng bất cứ thời điểm nào trong ngày, nhưng đường huyết cao vào mỗi buổi sáng sau khi thức dậy là một vấn đề đáng lưu tâm. Trong bài viết sau, các chuyên gia của bacsitieuduong.vn sẽ chỉ ra các nguyên nhân gây tăng đường huyết buổi sáng thường gặp và cách xử trí khi gặp tình trạng này.

Bạn cần cẩn trọng khi đường huyết sáng sớm thường xuyên tăng cao

Tại sao đường huyết tăng cao vào buổi sáng?

Tăng đường huyết buổi sáng có thể là một phản ứng tự nhiên của cơ thể (hiện tượng bình minh) hoặc hậu quả của quá trình kiểm soát lượng đường trong máu kém (hiệu ứng Somogyi).

Do hiện tượng bình minh

Hiện tượng bình minh được định nghĩa là tình trạng tăng đường huyết buổi sáng (thường từ 3 – 8h sáng) xảy ra do các phản ứng tự nhiên của cơ thể. Khi bạn ngủ, cơ thể sẽ tăng sản sinh các hormon tăng trưởng, cortisol, glucagon, epinephrine để chuẩn bị năng lượng giúp bạn bắt đầu ngày mới. Tuy nhiên các hormon này sẽ làm giảm hoạt động của insulin, từ đó khiến lượng đường trong máu tăng lên.

Ở người khỏe mạnh, cơ thể sẽ tự điều chỉnh hiện tượng tăng đường huyết bình minh bằng cách kích thích tuyến tụy sản xuất nhiều insulin hơn. Nhưng nếu bạn bị tiểu đường, chức năng của tuyến tụy và khả năng hoạt động của insulin bị suy giảm. Mối cân bằng bị phá vỡ và đường huyết buổi sáng tăng cao.

Do hiệu ứng Somogyi

Nguyên nhân phổ biến thứ hai gây đường huyết tăng cao vào buổi sáng là hiệu ứng Somogyi hay tăng đường huyết phản ứng. Mặc dù cũng liên quan đến sự thay đổi hormon trong cơ thể, nhưng khác với hiện tượng bình minh, hiệu ứng Somogyi xuất phát từ việc kiểm soát đường huyết không hiệu quả. 

Khi bạn dùng quá liều insulin hay thuốc hạ đường huyết vào buổi tối hoặc bỏ bữa ăn nhẹ trước khi ngủ, lượng đường trong máu ban đêm sẽ giảm và tạo “phản ứng ngược”. Cơ thể tiết nhiều hormon có tác dụng chống lại insulin gây tăng đường huyết.

Cách xử trí hiện tượng tăng đường huyết buổi sáng

Đầu tiên, bạn cần báo cho bác sĩ để xác định nguyên nhân dẫn đến hiện tượng tăng đường huyết buổi sáng. Thông thường, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn kiểm tra đường huyết vào giữa đêm (2 – 3 giờ sáng) trong vài ngày liên tiếp. Nếu kết quả đường huyết ban đêm thấp, khả năng cao là hiệu ứng Somogyi, ngược lại, nguyên nhân chủ yếu là do hiện tượng bình minh.

Cách phân biệt tăng đường huyết buổi sáng do hiệu ứng Somogyi hay hiện tượng bình minh

Khi nguyên nhân chỉ số đường huyết lúc sáng sớm tăng là do hiện tượng bình minh, bạn chỉ cần tiếp tục điều trị theo phác đồ đã được bác sĩ chỉ định và áp dụng thêm các biện pháp đơn giản sau để tránh tình trạng này lặp lại.

• Hạn chế ăn tinh bột trước khi đi ngủ hoặc ăn tối sớm hơn.
• Thay đổi thời điểm dùng thuốc: Uống thuốc trước khi đi ngủ.
• Vận động nhẹ nhàng sau khi ăn tối.
• Sử dụng bơm tiêm insulin tự động (thường áp dụng với người tiểu đường tuýp 1).

Trường hợp nguyên nhân là do hiệu ứng Somogyi, bác sĩ sẽ điều chỉnh thuốc điều trị (giảm liều dùng buổi tối, thay đổi thời gian dùng hoặc loại thuốc) cho bạn và yêu cầu bạn ăn nhẹ trước khi đi ngủ với lượng nhỏ tinh bột và protein.

Hiện tượng tăng đường huyết buổi sáng do hiệu ứng Somogyi là dấu hiệu cho thấy quá trình kiểm soát lượng đường trong máu của bạn chưa hiệu quả. Do đó bên cạnh những giải pháp trên, về lâu dài bạn nên xem xét lại kế hoạch điều trị của mình, bổ sung thêm các giải pháp sau để đường huyết trong tất cả các thời điểm buổi sáng, khi ngủ, khi đói, sau ăn đều ổn định:

• Ăn đúng cách: Ăn theo thứ tự rau -> thịt -> tinh bột, không ăn quá no, thấy lưng bụng nên dừng, ăn đúng giờ.
• Tập đúng cách: Đa dạng các bài tập và thường xuyên đo đường huyết trước sau khi tập để tìm ra cách tập hiệu quả với mình nhất.
• Bổ sung thảo dược: Đây là giải pháp đã được nhiều người bệnh áp dụng hiệu quả, vừa giảm được đường máu, phòng biến chứng, vừa hạn chế được các tác dụng bất lợi của thuốc Tây (tác dụng phụ, nguy cơ nhờn thuốc…). Bạn có thể tham khảo các thảo dược giúp giảm đường huyết đã được chứng minh trong bài viết: 8 cây thuốc nam hỗ trợ chữa bệnh tiểu đường tuýp 2 tốt nhất

Tăng đường huyết buổi sáng có thể là một vấn đề đáng lo ngại. Nếu tình trạng này xuất hiện trong nhiều ngày liên tiếp, hãy cố gắng đo đường huyết ban đêm và áp dụng các lời khuyên kể trên. Nếu cần tư vấn trực tiếp, bạn hãy liên hệ tới tổng đài 0985 877 724.

Bích Ngọc

Tham khảo:

• https://www.webmd.com/diabetes/morning-high-blood-sugar-levels
• https://www.webmd.com/diabetes/insulin-pump